... เจ้าจันทร์ผมหอม นิราศพระธาตุอินแขวน (สุนทรี เวชานนท์ และ มาลา คำจันทร์)

... เจ้าจันทร์ผมหอม นิราศพระธาตุอินแขวน (สุนทรี เวชานนท์ และ มาลา คำจันทร์)
โดย วิหคพลัดถิ่น

วันนี้หยิบเพลง "เจ้าจันทร์ผมหอม" ซึ่งขับร้องโดยคุณสุนทรี เวชานนท์ มาเล่าเรื่องราวแห่งเพลงให้ได้ติดตามอ่านกันนะคะ ตั้งใจไว้จะทำนานแล้ว แต่เนื่องจากการหาข้อมูล ยังไม่สำเร็จเสร็จสิ้นสักที จึงต้องล่าช้าออกไป .... และประกอบกับมีเพลงด่วนส่งมาแนะนำให้ได้ฟังกันก่อน จึงจำต้องหยิบมาคั่นตำนานเจ้าหญิงพระองค์นี้

"เจ้าจันท์ผมหอม" เป็นนวนิยายเกี่ยวกับการค้นหาสัจจะ หรือความจริงอันเป็นแก่นสารของชีวิตซึ่งจะเกิดขึ้นกับใครที่ใดก็ได้ ในช่วงเวลาที่กำลังมีการเปลี่ยนแปลงทางสังคม จากการเขียนโดยกวีแก้ว แห่งเมืองล้านนา "มาลา คำจันทร์"

มาลา คำจันทร์เสนอนิยายเรื่องนี้ โดยเล่าเรื่องการเดินทางไปไหว้พระธาตุอินทร์แขวนของตัวเอก คือเจ้าจันท์ ผู้มีความรู้สึกและความปรารถนาที่ขัดแย้งกันอยู่ในใจตลอดเวลา จนกระทั่งเมื่อถึงจุดหมายปลายทาง เจ้าจันท์จึงประจักษ์ถึงสัจธรรมของชีวิต เห็นความแตกต่างระหว่างความจริงแท้กับภาพมายา ก่อนการตัดสินใจครั้งสุดท้าย

จุดเด่นของนวนิยายเรื่องนี้ อยู่ที่การที่ผู้เขียนสามารถเล่าเรื่องด้วยกลการประพันธ์หลากหลาย เช่นการประยุกต์ขนบวรรณกรรมทั้งเก่าและใหม่ได้อย่างผสานกลมกลืน การดำเนินเรื่องโดยใช้ขนบของนิราศและวรรณคดีเก่าของล้านนามาสานสอดเหตุการณ์ในเนื้อเรื่อง การกำหนดเวลาของเนื้อเรื่องให้จบสิ้นภายใน ๑ วัน แต่สามารถย้อนเล่าเหตุการในอดีตและปัจจุบันสลับกันไปผ่านกระแสสำนึกของตัวเอก และการสร้างปมปัญหาที่ค่อยๆ ทวีขึ้นตามลำดับจนถึงที่สุดแล้วคลี่คลายอย่างแยบยล

ได้ทราบเรื่องราวความเป็นมาของนวนิยายเรื่องนี้กันโดยย่อ ๆ แล้ว ก็จะขอย่อลงมาอีก สำหรับเนื้อเรื่องย่อของหนังสือเล่มนี้ ตำนานของเจ้าหญิงผมหอมแห่งเมืองเหนือ เรื่องเจ้าจันทร์ผมหอม ผู้ที่ไม่ใช่คนเหนือ ไม่รู้จักภาษาถิ่น อาจจะอ่านยากสักหน่อย แต่ก็มีคำแปลศัพท์ให้ ซึ่งก็ไม่ยากเกินไป เรื่องนี้เล่ากันว่าภาษาสวยมาก

เป็นเรื่องของเจ้าหญิงเมืองเหนือองค์หนึ่ง ผู้ผูกพันธ์รักใคร่กับเจ้าหล้าอินทะ แต่เจ้าพ่อกับเจ้าแม่ของเจ้าจันทร์ ได้ตกลงยกเจ้าจันทร์ให้กับพ่อเลี้ยงผู้มั่งคั่งคนหนึ่ง ตอนเป็นเด็ก เจ้าจันทร์เกิดล้มป่วยเจ้าพ่อเจ้าแม่จึงได้บนกับพระธาตุไว้ และจะไว้ผมยาวถวายเพื่อเป็นพุทธบูชา เจ้าจันทร์เลี้ยงผมมาเป็นระยะเวลา 5 ปี ซึ่งผมของนางมีกลิ่นหอมเป็นที่ตรึ่งใจแก่ผู้ที่ได้เข้าใกล้ชิด

เมื่อถึงกำหนดที่เจ้าจันทร์ต้องเดินทางไปแก้บนที่พระธาตุอินทร์แขวน และจำต้องเดินทางไปสักการะพระธาตุ โดยอาศัยเดินทางไปกับพ่อเลี้ยง ไม่เช่นนั้น ก็จะเดินทางไม่ได้ เพราะต้องใช้ทั้งขบวนช้างม้า เดินทางกันเป็นเวลานาน ซึ่งต้องอาศัยกำลังทรัพย์จากพ่อเลี้ยง และในระหว่างการเดินทาง พ่อเลี้ยงนั้นก็ดูแลเจ้าจันทร์เป็นอย่างดี หวังจะเอาชนะใจเจ้าจันทร์ แต่เจ้าจันทร์ก็ไม่สามารถทำใจให้รัก พ่อเลี้ยงได้ เพราะเธอรักมั่นอยู่กับอีกชายหนึ่งแล้ว ในเรื่องจะมีบทค่าวพรรณาความในใจ ความทุกข์ยากลำบากจากการเดินทาง การพลัดพรากจากคนที่รัก ระหว่างความรักกับหน้าที่ที่จะต้องประคับประคองความเป็นปึกแผ่นของบ้านเมือง ซึ่งต้องอาศัยพ่อเลี้ยง

ในที่สุดเจ้าจันทร์ได้ตั้งจิตบนพระธาตุอีกครั้งหนึ่งว่า หากผมหอมนี้ปูลอดพระธาตุได้ นางจะกลับไปหาชายคนรัก หากปูลอดพระธาตุไม่ได้ นางจะแต่งกับพ่อเลี้ยง สุดท้ายเมื่อผมลอดไม่ได้เจ้าจันทร์จึงได้ปฏิสังขรณ์องค์พระธาตุนั้นและตัดสินใจแต่งงานกับชายที่ไม่ได้หมายปอง คุณสมบัติพิเศษของนวนิยายเรื่องนี้ คืออลังการของภาษาซึ่งมีกลิ่นอายของล้านนา และอุดมด้วยจินตภาพอันวิจิตร และ ด้วยคุณสมบัติพิเศษดังกล่าวข้างต้น "เจ้าจันท์ผมหอมฯ" จึงเป็นนวนิยายที่มีความดีเด่น และได้รับการยกย่องให้เป็นวรรณกรรมสร้างสรรค์ยอดเยี่ยมแห่งอาเซียนของประเทศไทย ประจำปี พ.ศ.๒๕๓๔


ตามความเชื่อของชาวล้านนา เชื่อว่าคนที่เกิดแต่ละราศีควรจะต้องไปไหวพระธาตุประจำราศีเกิด ซึ่งทั้ง 11 ราศีก็มีพระธาตุประจำราศีอยู่บนโลกทั้งนั้น ยกเว้นปีจอที่ต้องไปไหว้พระเกศแก้วจุฬามณีบนสวรรค์ แล้วผมจะได้ไปไหว้ตอนไหนล่ะ สงสัยตายก่อน แล้วอย่างเราตายไปก็มีแต่ลงนรก เมื่อเนื้อหาของเรื่อง ต้องเกี่ยวข้องกับ พระธาตุอินแขวน ก็ได้นั่งสืบค้นหาตำนานและประวัติของพระธาตุองค์นี้มาให้ได้อ่านประดับความรู้เผื่อใครอยากจะไปท่องเที่ยวกันบ้างนะคะ

ตำนานพระธาตุอินทร์แขวน หรือ ไจ้ก์ทิโย (Kyaikhtiyo)

พระธาตุอินทร์แขวน หรือ ไจ้ก์ทิโย (Kyaikhtiyo) ในภาษามอญ หมายความว่า หินรูปหัวฤๅษี พระธาตุอินทร์แขวน ตั้งอยู่ที่เมืองไจ้ก์โถ่ อำเภอสะเทิม เขตรัฐมอญของประเทศพม่า บนยอดเขา Paung Laung เหนือระดับ น้ำทะเล 3,615 ฟุต

ลักษณะเด่นของพระธาตุอินทร์แขวนคือ มีลักษณะเป็นก้อนหินสีทองขนาดใหญ่ ตั้งอยู่บนหน้าผาสูงชันอย่างหมิ่นเหม่ เหมือนจะหล่นและท้าทายแรงดึงดูดของโลกโดยไม่ตกลงมาอย่างเหลือเชื่อ พระธาตุอินทร์แขวนนับเป็น1 ใน 5 สิ่งศักดิ์สิทธิ์ ที่ชาวพม่าต้องไปสักการะ และยังเป็นพระธาตุประจำปีจอ (สุนัข) ที่คนเกิดปีนี้ต้องไปนมัสการสักครั้งหนึ่งในชีวิต

มีตำนานกล่าวไว้ว่า [ตำนานจากที่ไหนไม่ปรากฏ เป็นคำบอกเล่าต่อ ๆ กันมา] มีฤาษีติสสะผู้หนึ่งได้รับพระเกศาจากพระพุทธเจ้าที่ได้มอบให้ไว้เป็นตัวแทนพระพุทธองค์ให้ประชาชนสักการะ เมื่อครั้นได้มาแสดงธรรมเทศนา ณ ดินแดนสุวรรณภูมิ ผู้ที่ได้รับมอบพระเกศาต่างก็นำไปบรรจุในสถูปเจดีย์ แต่ว่าฤๅษีติสสะกลับนำไปซ่อนไว้ในมวยผม พอเวลาล่วงเลยถึงคราวที่ฤๅษีติสสะจะต้องละสังขาร โดยมีความตั้งใจจะนำพระเกศาไปบรรจุไว้ในก้อนหินที่มีรูปร่างคล้ายกับศีรษะของตน

จึงให้พระอินทร์ช่วยหาก้อนหินที่มีลักษณะเหมือนกับศีรษะ ซึ่งได้มาจากใต้ท้องมหาสมุทร และก็ให้พระอินทร์นำมาวางหรือแขวนไว้บนภูเขาหิน จึงเป็นที่มาของชื่อ "พระธาตุอินทร์แขวน" แต่ชาวพม่าและชาวมอญจะเรียกพระธาตุอินทร์แขวนว่า "ไจก์ทิโย" ซึ่งเป็นภาษามอญ หมายถึง เจดีย์บนหินที่มีรูปร่างคล้ายศีรษะฤๅษี จะขออนุญาตินำความตอนหนึ่งจากหนังสือ "เจ้าจันทร์ผมหอม" มาให้ได้ลองอ่านกันดูภาษาสละสลวยที่นักเขียนผู้นี้ได้ประดิษฐ์แต่งคำขึ้นมาอย่างงดงามมากค่ะ

......."เจ้าจันทร์แก้วยื่นฟ้า เจ้างามหล้าลือโลกโศกหมอง

พระธาตุอินทร์แขวนหมายแทนเอาเป๋นพระธาตุประจำปีเกิด

วาดไว้ว่าสูงเลิศส่งลอยทะลุอกฟ้า

มาเห็นกับตา พระธาตุแก้วหล้าเก่าหมองเป็นแต่ก้อนหินหัวล้าน

คราบไคลแลตะใคร่เกาะกินจนเนื้อหินแปดเปื้อน

องค์พระธาตุก็เล็กน้อยนัก

บ่สมฝีมือพระอินทร์เจ้าฟ้าก่อเสริมอยู่เหนือหินสูงสักสองสามวาเท่านั้น

อิฐปูนกระเทาะแตก ยอดฉัตรปลายแฉกก็เศร้าหมอง

บ่เหมือนดั่งทองต้องแดดตามที่ได้เห็น

ช่อธงหักเหี้ยน กาฝากและรากไม้ก็เจาะไชจนฐานพระธาตุปริร้าว..."

( " เจ้าจันทร์ผมหอม นิราศพระธาตุอินทร์แขวน หน้า105")

...เพลง "เจ้าจันทร์ผมหอม" - สุนทรี เวชานนท์...

ก่อยฟังเนอ หมู่จุมปี้น้อง

จักไขทำนองเรื่องเจ้าคนงาม

ได้ฮักได้ฮ้าง ทุกโศรกติดต๋าม

เจ้าจันร์คนงามเลี้ยงผมยาววา

ผมหอมเจ้านั้น หอมงามหนักหนา

จักตัดปูจา อินแขวนธาติเจ้า

ขอผาถนา อินผาท่านเจ้า

มาเป๋นเก๊าเหง้า ปกห่มหัวนาง

หื้อรอดหื้อป้น ตางฮ้ายขัดขวาง

รอดแล้วเจ้านาง จักสมปี้อ้าย

หากรอดบ่ผด จักลาตายพราย

ลาจากเจ้าชาย ขึ้นฟ้าเมืองบน

เจ้าก็ขึ้นจ๊าง เที่ยวหว่างไพรสน

ระเหเววน ข่มหมองใจ๋ไหม้

กอบปลายผมงาม ซ้ำวางอกไหว้

ขออินทร์เทพไท้หันใจ๋เต๊อะนา.

ขอปารมี บุญดีฮักษา

หื้อป้นพารา อาธรรมบาปใบ้

แต่บุญบ่สม ผมลอดบ่ได้

เจ้าดวงดอกไม้เหมือนต๋ายวางลง ........แล....เฮย........

มาลา คำจันทร์

เกี่ยวกับผู้เขียน มาลา คำจันทร์ มาลา คำจันทร์เป็นนามปากกาของ เจริญ มาลาโรจน์ เกิดปี ๒๔๙๕ จบการศึกษาจากวิทยาลัยครูเชียงใหม่ และรับราชการเป็นครู ๑๑ ปี และได้จบปริญญาตรีคณะศึกษาศาสตร์ จากมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และปริญญาโท วิชาจารึกภาษาไทย ที่มหาวิทยาลัยศิลปากร

เคยเป็นอาจารย์ภาษาไทยที่มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย และมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ปัจจุบันเป็นนักเขียนอิสระ ผลงาน ทางที่ต้องเดิน หมู่บ้านอาบจันทร์ เด็กบ้านดอย ไอ้ค่อม ลูกป่า นกแอ่นฟ้า วิถีคนกล้า บ้านไร่ชายดง ลมเหนือและป่าหนาว ท้าสู้บนภูสูง เขี้ยวเสือไฟ หุบเขากินคน เมืองลับแล เรื่องเล่าจากดงลึก ดาบอุปราช ใต้หล้าฟ้าหลั่ง ฟ้ากว้างเท่าปากบ่อ ไฟพรางเทียน แพะขาวแพะดำ สร้อยสุคันธา

เรื่องเจ้าจันท์ผมหอมนี้ เขียนจากจินตนาการของผู้เขียนเอง โดยไม่ใช่นำมาจากนิทานพื้นบ้านแต่อย่างใด ผู้เขียนบอกในคำนำว่าอยากลองเขียนถึงผู้หญิงในประวัติศาสตร์ ว่าจะมีความรู้สึกนึกคิดอย่างไร เพราะบันทึกประวัติศาสตร์ไม่ได้บอกสิ่งเหล่านี้เอาไว้ ....